این مقاله به بررسی عملکرد، اجزا و انواع ماشین های برداشت سیب زمینی از جمله مدل های دوار، زنجیره نقاله و برداشت کامل در شرایط مختلف خاک می پردازد.
مقدمه
ماشین های برداشت سیب زمینی، ابزارهایی مکانیزه برای تسهیل و تسریع در فرآیند برداشت این محصول کشاورزی هستند که در زمین های وسیع مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از این ماشین ها باعث افزایش بهره وری، کاهش نیروی انسانی، و کاهش ضایعات در مرحله ی برداشت شده و امکان رساندن محصول به موقع به بازار را فراهم می کند. این ماشین ها در انواع مختلفی طراحی شده اند که هرکدام متناسب با شرایط مزرعه و نوع خاک عملکرد متفاوتی دارند.
ماشین های برداشت سیب زمینی به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند: سیب زمینی کن های دوار، سیب زمینی کن های زنجیره ای و ماشین های برداشت کامل. هر یک از این دستگاه ها بسته به سطح زیر کشت، نوع خاک و در دسترس بودن نیروی انسانی کاربرد خاص خود را دارد. برای مزرعه های کوچک تر با نیروی کار کافی، مدل های دوار و زنجیره ای به کار می روند؛ در حالی که ماشین های برداشت کامل برای زمین های بزرگ و کمبود نیروی انسانی مناسب تر هستند.
سیب زمینی کن های دوار، از رایج ترین نوع این دستگاه ها هستند که برای شرایط خاصی از خاک طراحی شده اند. در خاک های سبک، این ماشین ها با کمک تیغه های مثلثی، محصول را به سطح خاک آورده و آن را برای برداشت دستی آماده می کنند. اما در خاک های سنگین و مرطوب، بازدهی این مدل کاهش می یابد و نیاز به گزینه های دیگر احساس می شود.
در سیب زمینی کن های دوار، قطعاتی مانند تیغه، انگشتی های چرخان و چنگال های عمود بر ردیف ها در کنار یکدیگر عمل می کنند تا هم خاک شکافته شود و هم سیب زمینی ها به سمت کناره ها پرتاب شوند. این طراحی باعث می شود تا بخش بزرگی از محصول بدون آسیب از خاک خارج شود. این ماشین ها در مدل های کششی و سوار بر محور تواندهی تراکتور ساخته می شوند.
در کنار آن، سیب زمینی کن های زنجیره نقاله به عنوان گزینه ای مناسب برای خاک های نه چندان سنگین شناخته می شوند. این دستگاه ها سیب زمینی ها را به صورت منظم در یک نوار باریک بر روی خاک قرار می دهند که باعث تسهیل در جمع آوری دستی می گردد. با وجود این، در خاک های مرطوب، عملکرد آن ها ضعیف تر از مدل های دوار است.
مزیت اصلی ماشین های زنجیره نقاله، نظم بالا در خروج محصول و کاهش فشار وارده به سیب زمینی ها در حین برداشت است. این ویژگی موجب حفظ کیفیت محصول و کاهش آسیب دیدگی در زمان انتقال می شود. اما از طرفی، به علت تماس بیشتر قطعات با خاک، احتمال فرسایش و نیاز به تعمیر و نگهداری در آن ها بیشتر است.
اجزای مهم ماشین های برداشت زنجیره ای شامل تیغه ی اصلی، زنجیرهای انتقال، جعبه دنده، کلاچ ایمنی، چرخ های حمل و نقل و چرخ های تنظیم عمق می باشد. همه ی این اجزا در هماهنگی کامل با محور تواندهی تراکتور عمل کرده و جریان برداشت را پیوسته و یکنواخت نگاه می دارند.
ماشین های برداشت کامل سیب زمینی به عنوان پیشرفته ترین نمونه ها، تمامی مراحل برداشت از برش خاک تا جداسازی سیب زمینی از ناخالصی ها و انتقال به مخزن را انجام می دهند. این ماشین ها به دلیل مکانیزه بودن کامل، نیاز به نیروی انسانی را تا حد زیادی کاهش داده و به طور ویژه در زمین های بزرگ با تناژ بالا استفاده می شوند.